اصول کاشت و پرورش وانیل

مطالب مرتبط  با این مقاله:

مقاله درباره وانیل

مقاله وانیل چیست

مقاله وانیل طبیعی چیست

اصول کاشت و پرورش وانیل

شواهد تاریخی حاکی از ان است که گیاه وانیل برای نخستین بار در منطقه وراکروز کشور مکزیک تاهیتی اندونزی و ماداگاسکار کشت و زرع گردیده است

با وجودی که گیاه وانیل بومی کشور مکزیک می باشد ولیکن امروز بطور گسترده ای در سراسر مناطق استوائی جهان  پرورش می یابد .گونه اصلی جنس وانیل که برای کشت و کار در جهان استفاده میشود گونه vanilla plantifilia میباشد.

بهترین زمان برای کشت نهال های وانیل در مناطق گرمسیری از سپتامبر (شهریور)تا نوامبر (آبان) می باشد زیرا آب و هوا در طی این دوره نه بسیار بارانی و نه خیلی خشک است ولیکن چنین توصیه ای در مناطق رشد گوناگون می تواند اندکی تفاوت نماید.

چاله های کاشت قلمه های وانیل را به ابعاد 30در 30در30سانتی متر و با فواصل 30 سانتیمتری از درختان قیم حفر می کنند وداخل آن این نسبت را پر می کنند:

• کودهای آلی به میزان 30 درصد
• کود دامی
• ورمی کمپوست
• شن به میزان 30 درصد
• خاک سطحی

اصول کاشت گیاه وانیل در مقیاس تجاری معمولا با فواصل 2.5 در 2.5 متر صورت می گیرد

در مقیاس باغچه های کوچکتر وانیل می توان بوته ها یا قلمه های آن را در فواصل کمتری کاشت بطوریکه آن را در  فواصل 1.5 متری  می کارند

تهیه قیم

برای کاشت و پرورش وانیل , به قیم یا همان درخت قیم مورد نیاز است بنابراین بوته های وانیل را به موازات درختان حامی یا قیم می کارند تا علاوه بر استفاده از سایه ی این درختان از حمایت  آن نیز برخوردار شوند.

برای تولید حداکثر گیاه وانیل از دو روش سیستم درختان قیم و سیستم داربست حائل  استفاده می شود. این شیوه پروزش هزینه کمتری برای کشاورزان دارد.

داربست های حائل 

سیستم داربست های حائل بسیار خوب عمل می کند اما این سیستم که از پایه ها یا ستون های چوبی، فلزی و یا سیمانی با اتصالات سیمی بهره می گیرد، می تواند هزینه زیادی را به کشاورزان تحمیل نماید
در سیستم داربست های حائل به راحتی می توان ارتفاع مناسب را برای داربست ها انتخاب نمود کواینکه اغلب ارتفاع ۳ متر را برای دسترسی آسانتر به گل های “وانيل” جهت گرده افشانی انتخاب می نمایند
در سیستم داربستی کنترل بهتری برای انتخاب فاصله و ارتفاع بوته های” وانيل” وجود دارد
در این سیستم ردیف بين بوته های “وانیل” را با لایه ای از مالچ گیاهی به ضخامت ۲۰۱۵ سانتیمتر می پوشانند
باید توجه داشت که گیاه “وانيل” شباهت زیادی از نظر شرایط رشد به درختچه های کاکائو (each) و فلفل سیاه (black peper) دارد و همچون آنها خواهان ساية ۵۰ درصدی نور خورشید است

کاشتن

در این مرحله در صورتی که از قلمه های وانیل برای کاشت استفاده میشود  باید حداقل 1 یا 2 گره ابتدایی انها داخل  خاک قرار داد و بخش فوقانی قلمه ها را هم به قیم ها بست و اطراف قلمه ها را مقداری مالچ آلی می پوشانند

بوته های وانیل را همچنین میتوان برروی داربست ها ستون های حمایتی و شبکه های توری پرورش داد.

تراکم کاشت:

قلمه های وانیل باید به فاصله 2 متر از یکدیگر  باشد .

هر قلمه باید حدود  15 تا 20 سانتیمتر در داخا خلک قرار گیرد و باید توجه داشته باشید که قلمه های وانیل را حتما ازقسمت ته آنها در داخل چاله ها عرس نمایید

ریشه های هوایی بندهای فوقانی قلمه های غرس شده تدریجا رشد میکندد  و در داخل خاک فرو می روند و بدین ترتیب علاوه بر افزایش استحکام ساقه های رونده به جذب بیشتر آن و عناصر غذایی از خاک مبادرت می ورزند.

کاشت تلفیقی

در بسیاری از موارد گیاه وانیل را همراه  گونه دیگر گیاهی در قالب سیستم بینابینی  می کارند البته محدودیتهایی نیز وجود دارد چرا که ریشه های وانیل نسبت به بهم خوردن خاک بسیار حساس هستند.

انتخاب صحیح درختانی که برای بوته های وانیل سایه فراهم می کنند  میتواند به کشاورزان برای به دست آوردن محصول بهتر کمک کند

درختانی از قبیل

1. درختان آجیل فیلیپینی
2. درخت روشنک
3. درخت شاه بلوط
4. درخت توت

مالچ پاشی:

مالچ برای رشد ساقه های رونده گیاه وانیل اهمیت دارد و توصیه شده است که از آن به میزان کافی در اطراف طوقه گیاه وانیل استفاده شود.

باید بوته های  وانیل را با مواد آلی از جمله علف های موور شده مکالچ دهی کردتا از رشد علف های هرز جلوگیری شود و رطوبت خاک حفظ شود.

کوددهی

میزان کود دهی بوته های رونده وانیل به میزان حاصلخیزی خاک بشتر بستگی دارد.

گیاه وانیل خواهان دریافت کودهای آلی است بطوری که  به کار گیر مالچ در اطراف طوقه بوته های ان به صورت 3-4 دفعه در هر سال می تواند برای افزایش رشد و محصول دهی ان ها مفید باشد.

وانیل بعد از افزودن به موقع کود های مناسب بسیار سودمند می گردد اما باید متوجه بود که لستعمال بی از حد از آن غیر ضروری است .

آبیاری

فصل بارانی به موازات گرمای شدید تابستان باعث رشد سریع بوته های وانیل میشود.

وقوع فصل خشک باعث بروز یک دوره استراحت در گیاه وانیل می گردد که لازمه آغاز گلدهی آن است

بنابراین بوته های وانیل به جز در طی دوره های خشکی شدید نیازی به آبیاری  تکمیلی نخواهد داشت زیرا آنها نسبت به مواجه با دوره های خشکی کوتاه مدت مقاوم هستند .

در مواردی که شرایط اقلیمی متاثر از یک فصل خشک طولانی می باشد  آبیاری باید به صورت بیشتر و گسترده تر صورت بگیرد.

باغستان ها بیشتر از باغات خانگی احتیاج آبیاری دارند.

مراقبت از وانیل

گیاه “وانیل” نیازمند مراقبت ویژه ای برای رشد کنترل شده در یک ارتفاع مناسب می باشد و گرنه به رشد رونده اش همچنان ادامه می دهد و خود را تا تاج درختان قيم مي رساند.
گیاه وانیل را معمولا بر روی داربست های موسوم به “تروئر” (terreir) هدایت می کنند به طوریکه ادامه رشد آن در ارتفاع قد انسان انجام پذیرد، تا بدین ترتیب در گرده افشانی مصنوعی و برداشت دستی میوه های آن تسهیل شود
زمانی که بوته های گیاه “وانیل” به ارتفاع ۱/۸-۱/۶ متر رسیدند آنگاه باید بخش انتهایی ساقه های رونده آنها را به نزدیکترین شاخه های گیاه قيم به سطح زمین برگرداند و در همان سطح هدایت نمود.

سپس نوک ساقه را به سطح خاک کشاند و روی آن را با خاک اطراف پوشاند. پوشاندن سطح انتهایی ساقه های رونده گیاه “وانيل” با خاک باعث تشویق آن به ريشه دهی از همان ناحیه می شود و این موضوع به رشد بیشتر و سلامتی گیاه و باغستان (plantation) “وانیل” کمک می کند.
نوساقه های ریشه داری که از محل خاک دهی سرشاخه های گیاه “وانيل” حاصل می آیند، پس از آنکه به ارتفاع مناسب رسیدند، می بایست از گیاه مادری قطع شوند و در کنار درختان قیم مجاور غرس گردند.
قلمه های “وانیل” کاشته شده پس از ۳ سال به حدی رشد می کنند که قادر به تولید گل هائی هستند که در صورت وقوع گرده افشانی موفق و انجام لقاح می توانند به تولید نیام ها نائل آیند.
جوانه ها (buls) گل گیاه “وانيل” معمولا بر روی ساقه هائی به طول ۲۵-۱۵ سانتیمتر ظاهر می شوند. غنچه های (blooths blosso) گیاه “وانيل” همانند اغلب ارکیده ها در راستای شاخه دهی گیاه و بر روی ساقه روندۀ اصلی رشد می کنند و کم کم بالغ می گردند .

گرده افشاني وانیل 

گل های گیاه وانیل قاعدتا در طی دوره خشکی سال ظاهر می شوند زیرا تولید آنها تا آن زمان در اثر بروز بارندگی های پیشین تحریک شده است.
گل دهی گیاه وانیل” معمولا هر بهار انجام می پذیرد و گل های گیاه ” وانیل” فقط طی یک روز و کاها کمتر دوام مي آورند بنابراین پرورش دهندگان آن مجبورند که هر روز تمامی مساحت باغستانها (plantation) را در جستجوی گل های شکوفا شده جدید گیاه “وانيل” زیر پا بگذارند که این کار لاجرم به کارگران بسیار زیادی نیاز خواهد داشت.
به هر حال کلید موفقیت برای حصول اهداف پرورش گیاه وانیل” در گرده افشانی صحیح و به موقع گل های آن قرار دارد.
گل هاي “وانیل” در قالب خوشه هائي (lusters) مشتمل بر حدود ۱۵ گل شکل می گیرند و از این جمع غالبا فقط یک گل در هر روز شکوفا می گردد.
هیچکدام از گل های “وانبل” بیش از ۸ ساعت به حالت شکوفا باقی می مانند لذا بهترین زمان برای گرده افشانی آنها در اوایل روز می باشد.

هر یک از گل های “وانيل” باید در طی ۱۳-۸ ساعتي که شکوفا می باشد، فورا شناسائي شود و به صورت دستی گرده افشانی گردد گو اینکه گیاه “وانيل” جزو نباتات خود سازگار (selfsunpatible) محسوب می شود و قاعدتا گرده های هر گل آن می توانند برای بارور کردن همان گل بکار روند و به تولید دانه بیانجامند وليكن گرده افشانی خودبخودی با خودگشني  گل های “وانيل” اصل بسیار به ندرت و در حد صفر رخ می دهد